حسابداری تعهدی یکی از مفاهیم پایه حسابداری است که در آن، تعهدات شرکت به عنوان یکی از عوامل مهم در ساختار مالی شرکت مورد بررسی قرار می‌گیرد. در واقع، تعهدات شرکت به مجموعه از پرداخت‌ها، اعتبارات، بدهی‌ها و سایر تعهدات مالی گفته می‌شود که شرکت در آن‌ها موظف به پرداخت است. در این مقاله، به بررسی مفهوم حسابداری تعهدی، روش‌های اندازه‌گیری تعهدات و نحوه اعمال آن‌ها در صورت‌های مختلف پرداخت و بدهی می پردازیم با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله میخوانید :
مفهوم حسابداری تعهدی
حسابداری تعهدی به عنوان یکی از بخش‌های حسابداری مالی، به بررسی تعهدات شرکت و روش‌های اندازه‌گیری آن‌ها می‌پردازد. در واقع، تعهدات شرکت شامل پرداخت‌ها، بدهی‌ها، اعتبارات و سایر تعهدات مالی است که شرکت در آن‌ها موظف به پرداخت است. بنابراین، حسابداری تعهدی به عنوان یکی از مفاهیم پایه حسابداری، به بررسی تعهدات شرکت و روش‌های اندازه‌گیری آن‌ها می‌پردازد.
تعهدات چیست و چه اهمیتی دارد؟
تعهدات به مجموعه ای از بدهی ها، مطالبات، حقوق و دستمزد ها، مالیات ها و… گفته می شود که یک شرکت یا سازمان در قالب آن ها، به دیگران ملزم شده است. به عبارت دیگر، تعهدات نشان دهنده مجموعه ای از الزامات مالی است که یک شرکت برای پرداخت آن ها، به دیگران ملزم شده است.
برای مثال، اگر یک شرکت بدهی 100 میلیون تومانی به بانک داشته باشد، این بدهی به عنوان یک تعهد در سیستم حسابداری ثبت می شود و مسئولان شرکت ملزم به پرداخت آن هستند.
روش های ثبت تعهدات
تعهدات در سیستم حسابداری به دو صورت زیر ثبت می شوند:
- تعهدات کوتاه مدت: تعهدات کوتاه مدت عبارتند از بدهی ها و مطالباتی که در یک دوره حسابداری (معمولا یک سال) باید پرداخت یا دریافت شوند. این تعهدات در حساب های جاری برای بدهی ها و حساب های دریافتنی برای مطالبات ثبت می شوند.
- تعهدات بلند مدت: تعهدات بلند مدت عبارتند از بدهی ها و مطالباتی که در یک دوره حسابداری بلندتر از یک سال باید پرداخت یا دریافت شوند. این تعهدات در حساب های بلند مدت برای بدهی ها و حساب های دریافتنی برای مطالبات ثبت می شوند.
واجد شرایط بودن برای حسابداری تعهدی
حسابداری تعهدی یک روش حسابداری است که در آن تراکنشها زمانی ثبت میشوند که رخ می‌دهند، نه زمانی که پول پرداخت یا دریافت می‌شود. این روش به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا تصویری دقیق‌تر از وضعیت مالی خود داشته باشند و تصمیمات بهتری بگیرند.
به طور کلی، هر کسب‌وکاری که می‌خواهد گزارش‌های مالی دقیق و قابل اعتمادی داشته باشد، باید از حسابداری تعهدی استفاده کند. این روش به ویژه برای کسب‌وکارهای زیر مناسب است:
- کسب‌وکارهای بزرگ: شرکت‌های بزرگ با حجم بالای تراکنشها، برای مدیریت بهتر مالیات و سرمایه‌گذاری‌ها به حسابداری تعهدی نیاز دارند.
- کسب‌وکارهایی که محصولات یا خدماتی با دوره تولید طولانی دارند: شرکت‌هایی که محصولات یا خدماتی را تولید می‌کنند که زمان زیادی برای ارائه به مشتری نیاز دارند، با استفاده از حسابداری تعهدی می‌توانند هزینه‌های تولید را به درستی تخصیص دهند.
- کسب‌وکارهایی که از اعتبار استفاده می‌کنند: شرکت‌هایی که به مشتریان خود اعتبار می‌دهند یا از تامین‌کنندگان خود اعتبار می‌گیرند، باید از حسابداری تعهدی برای مدیریت بهتر بدهی‌ها و مطالبات خود استفاده کنند.
- کسب‌وکارهایی که قصد دارند در بورس اوراق بهادار پذیرفته شوند: شرکت‌هایی که می‌خواهند سهام خود را در بورس عرضه کنند، ملزم به استفاده از حسابداری تعهدی هستند.
تفاوت حسابداری تعهدی و نقدی
حسابداری تعهدی و نقدی دو روش اصلی برای ثبت تراکنش‌های مالی هستند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند.
حسابداری نقدی
در حسابداری نقدی، تراکنشها زمانی ثبت میشوند که مبادله پول انجام شود. یعنی زمانی که پولی دریافت یا پرداخت می‌شود. این روش ساده‌تر است و برای کسب‌وکارهای کوچک و ساده مناسب‌تر است. اما این روش تصویر کاملی از وضعیت مالی کسب‌وکار ارائه نمی‌دهد، زیرا تراکنش‌هایی که هنوز به صورت نقدی انجام نشده‌اند، در این روش ثبت نمی‌شوند.
حسابداری تعهدی
در حسابداری تعهدی، تراکنشها زمانی ثبت میشوند که رخ می‌دهند، صرف نظر از اینکه پول بلافاصله پرداخت یا دریافت شود. به عنوان مثال، اگر کالایی را فروخته‌اید اما هنوز پول آن را دریافت نکرده‌اید مانند انتقال سند خودرو، در حسابداری تعهدی این فروش ثبت می‌شود. این روش تصویر دقیق‌تری از وضعیت مالی کسب‌وکار ارائه میدهد، زیرا تمام تراکنشها، چه نقدی و چه اعتباری، در آن ثبت میشوند. حسابداری تعهدی نسبت به حسابداری نقدی پیچیده‌تر است و نیاز به دانش و مهارت بیشتری دارد.
روش های ارائه تعهدات
تعهدات به دو صورت زیر ارائه می شوند:
1- تعهدات ناشی از فعالیت های عادی:
تعهدات ناشی از فعالیت های عادی شرکت، مانند بدهی ها و مطالباتی که در رابطه با خرید و فروش کالا و خدمات به دیگران بوجود می آیند، به صورت هفتگی، ماهانه و یا سالانه به مسئولین شرکت گزارش داده می شوند.
2- تعهدات ناشی از فعالیت های غیر عادی:
تعهدات ناشی از فعالیت های غیر عادی شرکت، مانند بدهی ها و مطالباتی که در رابطه با سرمایه گذاری ها و یا پروژه های خاص به دیگران بوجود می آیند، به صورت دوره ای و در زمان های مشخص به مسئولین شرکت گزارش داده می شوند.
روش‌های اندازه‌گیری تعهدات
روش‌های اندازه‌گیری تعهدات شامل دو روش اصلی هستند: روش تاریخچه و روش حساب جاری.
روش تاریخچه: در روش تاریخچه، تعهدات بر اساس زمان و مبالغ پرداخت شده در گذشته اندازه گیری می‌شود. به عبارت دیگر، در این روش، تعهدات شرکت بر اساس مبالغ پرداخت شده در گذشته، اندازه گیری می‌شود.
روش حساب جاری: در روش حساب جاری، تعهدات بر اساس مبالغ پرداخت نشده در آینده اندازه گیری می‌شود. به عبارت دیگر، در این روش، تعهدات شرکت بر اساس مبالغ پرداخت نشده در آینده، اندازه گیری می‌شود.
انواع حسابداری تعهدی در صورت‌های مختلف
در ادامه انواع حسابهای تعهدی را آورده ایم:
- پرداخت: در صورت پرداخت تعهدات، مبلغ پرداخت شده به عنوان کاهش تعهدات و افزایش وجوه نقد در دفتر حسابداری ثبت می‌شود.
- بدهی: در صورت بدهی، مبلغ بدهی به عنوان افزایش تعهدات و کاهش وجوه نقد در دفتر حسابداری ثبت می‌شود.
- اعتبارات: در صورت اعتبارات، مبلغ اعتبار به عنوان کاهش تعهدات و افزایش وجوه نقد در دفتر حسابداری ثبت می‌شود.
صورت های مالی حسابداری تعهدی
برای انجام حسابداری تعهدی، چند روش وجود دارد که به طور کلی شامل موارد زیر میشوند:
- تعهدات مالیاتی
- تعهدات بازپرداخت وام‌ها
- تعهدات حقوق و دستمزد
- تعهدات بدهی‌ها
- سایر تعهدات مالی
مزایای حسابداری تعهدی
اصلی ترین المانی که باعث تمایز این نوع حسابداری می شود، ویژگی های بخصوص و ساختار مشخص آن است. این ویژگی ها به کسب و کار های مختلف کمک می کنند تا با پیاده سازی روش های بخصوص اقدام به کاهش هزینه های ورودی و خروجی شرکت کنند. در بخش زیر به بررسی اصلی ترین المان های حسابداری تعهدی خواهیم پرداخت:
بر اساس پرداخت به فاکتورها
پس از اینکه پرداخت ها انجام می شوند، فاکتور ها با فاکتور های قبلی مطابقت داده خواهند شد تا از پیشروی درست اطمینان حاصل شود. بر همین اساس اگر شخصی فاکتورهای پرداخت نشده را پیگیری نکند، ممکن است مسائلی از قبیل کلاهبرداری رخ دهد که استفاده از این روش موجب پیشگیری از مشکلات بیشتر در این زمینه خواهد شد.
تایید پرداخت های جاری
یکی از مسائل دشوار در مشاغل بزرگ با نقل و انتقالات مالی بسیار، متعادل نگه داشتن حساب در پایان ماه است، در این موارد اغلب اوقات پرداختی ها حتی پس از تکمیل پروژه نیز انجام نمی شود و تایید پرداخت های انباشه شده و همچنین پرداخت های انجام شد می تواند کمک بزرگی در این زمینه باشد تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
حسابداری تعهدی به عنوان یکی از مفاهیم پایه حسابداری، به بررسی تعهدات شرکت ها، سازمان ها و روش‌های اندازه‌گیری آن‌ها می‌پردازد. روش‌های اندازه‌گیری تعهدات به عنوان مثال شامل روش تاریخچه و روش حساب جاری هستند. در صورت پرداخت تعهدات، مبلغ پرداخت شده به عنوان کاهش تعهدات و افزایش وجوه نقد در دفتر حسابداری ثبت می‌شود. در صورت بدهی، مبلغ بدهی به عنوان افزایش تعهدات و کاهش وجوه نقد در دفتر حسابداری ثبت می‌شود. در صورت اعتبارات، مبلغ اعتبار به عنوان کاهش تعهدات و افزایش وجوه نقد در دفتر حسابداری ثبت می‌شود.
تأثیر حسابداری تعهدی بر گزارش‌دهی مالی
استفاده از حسابداری تعهدی برای شرکت‌ها و سازمان‌ها در گزارش‌دهی مالی بسیار مؤثر است و می تواند نقطه عطفی باشد که کیفیت کاری شما را در مقایسه با دیگر همکاران و سازمان ها نشان میدهد. همچنین در صورت استفاده صحیح از این مفهوم، گزارش‌دهی مالی شرکت بهبود خواهد یافت و اطلاعات دقیق‌تر و شفاف‌تری درباره وضعیت مالی شرکت به سهامداران، بانک‌ها و سایر ذینفعان ارائه خواهد شد که در نهایت نتایج مثبتی در قبال پیشرفت شرکت دارد.
کلام آخر
حسابداری تعهدی، تصویری شفاف و دقیق از وضعیت مالی کسب‌وکار در هر لحظه ارائه میدهد. با ثبت تراکنشها در زمان وقوع، فارغ از دریافت یا پرداخت وجه، این روش به تصمیم‌گیری‌های بهتر، برنامه‌ریزی دقیق‌تر و مدیریت موثرتر منابع مالی کمک می‌کند. به همین دلیل، حسابداری تعهدی به عنوان استاندارد طلایی در دنیای حسابداری شناخته می‌شود و برای کسب‌وکارهایی که به دنبال رشد و پایداری هستند، ضروری است.
حسابدار برتر
سوالات متداول
منظور از تعهد حسابداری برای وام چیست؟
تعهد حسابداری برای وام به معنای ثبت رسمی وام دریافتی در دفاتر حسابداری است. این ثبت شامل مشخص کردن مبلغ وام، نرخ بهره، مدت زمان بازپرداخت و سایر شرایط آن است. به عبارت ساده‌تر، تعهد حسابداری نشان میدهد که کسب‌وکار موظف به بازپرداخت وام و پرداخت بهره آن است.
انواع حسابداری تعهدی چیست؟
کامل، تمام تراکنشها به صورت تعهدی ثبت میشوند. تعدیل شده، ترکیبی از نقدی و تعهدی است. نیمه،ترکیبی از نقدی و تعهدی است، اما با ترکیب خاصی.
