اجرای کامل قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، نقطه عطف اساسی در مسیر شفافسازی اقتصادی، مبارزه با فرار مالیاتی و تحقق عدالت مالیاتی در ایران محسوب میشود. این سامانه بر پایه اتصال مستقیم دستگاههای کارتخوان و پایانههای فروشگاهی کسبوکارها به شبکه سازمان امور مالیاتی استوار است که مبنای جدیدی برای تشخیص مالیات بر اساس اطلاعات برخط فروش و صدور صورتحساب الکترونیکی تعریف میکند. ثبتنام و فعالسازی موفقیتآمیز در پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، یک الزام قانونی برای انطباق با ساختار نوین مالیاتی کشور است که عدم رعایت آن، عواقب سنگینی را در پی خواهد داشت.
آنچه در این مقاله میخوانید :
پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان چیست؟
سامانه مؤدیان، سامانهای است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور برای جمعآوری، پردازش و نگهداری اطلاعات مالیاتی و اقتصادی مؤدیان راهاندازی شده است. کارکرد اصلی این سامانه، دریافت برخط صورتحسابهای الکترونیکی صادر شده توسط مؤدیان و تبادل اطلاعات با پایانههای فروشگاهی آنها است. در واقع، این سامانه واسطهای میان کسبوکار و سازمان مالیاتی است که بر اساس مفاد قانونی، مسئولیت پذیرش صورتحسابهای معتبر را بر عهده دارد.
پایانه فروشگاهی نیز به هر نوع دستگاه یا نرمافزاری اطلاق میشود که امکان صدور صورتحساب الکترونیکی منطبق با استانداردها و فرمتهای تعیین شده توسط سازمان مالیاتی را داشته باشد. این پایانهها شامل سامانههای صندوق فروش، نرمافزارهای حسابداری متصل به شبکه و حتی دستگاههای کارتخوان بانکی هستند که باید از طریق شرکتهای معتمد مالیاتی یا به صورت مستقیم به سامانه مؤدیان متصل شوند.
چرا ثبتنام در سامانه مؤدیان الزامی است؟
الزام قانونی به ثبتنام در سامانه مؤدیان به قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مؤدیان مصوب سال ۱۳۹۸ بازمیگیرد. این قانون، تمامی اشخاص مشمول را موظف به صدور صورتحساب الکترونیکی از طریق پایانه فروشگاهی و ارسال آن به سامانه مؤدیان میکند. مهمترین دلایل این الزام، شامل موارد زیر است:
- تسهیل فرآیند تشخیص مالیات و حذف فرآیندهای سنتی و زمانبر رسیدگیهای فیزیکی
- جلوگیری از کتمان درآمد و فرار مالیاتی از طریق ثبت لحظهای فروش
استفاده از اعتبار مالیاتی خرید (خصوصاً مالیات بر ارزش افزوده) که صرفاً بر اساس صورتحسابهای الکترونیکی تأییدشده در سامانه مؤدیان امکانپذیر خواهد بود. عدم ثبتنام و عدم صدور صورتحساب الکترونیکی، جریمههای سنگین و محرومیت از برخی معافیتها و مشوقهای مالیاتی را در پی خواهد داشت.
مراحل ثبتنام در پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان
برای ثبتنام در سامانه مؤدیان، ابتدا مؤدی باید در سامانه الکترونیک سازمان امور مالیاتی (tax.gov.ir) ثبتنام اولیه را انجام داده و مراحل تأیید هویت و تکمیل اطلاعات را طی کند. پس از تکمیل پرونده مالیاتی، مؤدی باید از طریق کارپوشه خود در سامانه مؤدیان، درخواست شناسه یکتای حافظه مالیاتی را صادر نماید. در مرحله بعد، مؤدی باید مشخص کند که قصد استفاده از خدمات کدام یک از شرکتهای معتمد مالیاتی برای صدور صورتحساب یا اتصال مستقیم نرمافزار خود را دارد.
پایانه فروشگاهی باید با کمک شرکت معتمد یا واحد پشتیبانی مربوطه، به گونهای تنظیم شود که توانایی ایجاد صورتحساب الکترونیکی استاندارد و ارسال آن به سامانه مؤدیان را داشته باشد. این مرحله شامل نصب گواهی امضای الکترونیک و تنظیمات فنی ارتباطی است. پس از ارسال موفقیتآمیز صورتحسابهای آزمایشی و دریافت تأییدیه از سامانه، فرآیند اتصال نهایی میشود.
شرایط و مدارک لازم برای ثبتنام در سامانه مؤدیان
مؤدیان برای ثبتنام موفق باید دارای شرایط و مدارک پایهای زیر باشند:
- وجود پرونده مالیاتی فعال
- داشتن کد کاربری و رمز عبور سامانه مالیاتی
- تهیه گواهی امضای الکترونیک (توکن)
- تأمین سختافزار و نرمافزار مناسب
راهنمای ورود به سامانه مؤدیان (my.tax.gov.ir)
ورود به سامانه مؤدیان از طریق درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی به نشانی my.tax.gov.ir انجام میپذیرد. پس از ورود به این درگاه، مؤدی باید از طریق کد کاربری و رمز عبور سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی خود وارد شود. در صورت ورود موفق، کارپوشه مؤدی نمایش داده میشود که مرکز اصلی مدیریت امور مالیاتی، شامل درخواست شناسه حافظه مالیاتی، مشاهده صورتحسابهای ارسالی و دریافتی، و برقراری ارتباط با سازمان است.
نحوه اتصال پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان
اتصال پایانه فروشگاهی عمدتاً از دو مسیر انجام میشود:
استفاده از شرکتهای معتمد مالیاتی
در این روش، شرکت معتمد نرمافزار و سختافزار لازم برای صدور صورتحساب الکترونیکی را در اختیار مؤدی قرار داده و وظیفه ارسال برخط اطلاعات به سامانه را بر عهده میگیرد.
اتصال مستقیم
در این روش، مؤدی با استفاده از نرمافزار حسابداری خود و با پیادهسازی رابطهای برنامهنویسی کاربردی که توسط سازمان ارائه شده، صورتحسابها را مستقیماً از طریق گواهی امضای الکترونیک خود به سامانه ارسال میکند.
خطاهای رایج در ثبتنام پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان و روش رفع آنها
یکی از شایعترین مشکلات، عدم اعتبار گواهی امضای الکترونیک یا انقضای آن است که با تمدید از طریق مراکز معتبر حل میشود. نقص یا عدم تطابق اطلاعات در پرونده مالیاتی نیز از دیگر مشکلات است که باید با مراجعه به واحد مالیاتی مربوطه اصلاح شود. عدم انطباق فرمت صورتحساب ارسالی با استانداردهای سامانه نیز رایج است که رفع آن مستلزم بهروزرسانی نرمافزار پایانه فروشگاهی بر اساس آخرین پروتکلهای اعلامی سازمان امور مالیاتی است.
زمانبندی اجرای سامانه مؤدیان برای کسبوکارهای مختلف
اجرای این قانون بهصورت تدریجی و فازبندی شده بوده است. بر اساس آخرین اعلامها و قانون، تمامی اشخاص حقوقی، صاحبان مشاغل گروه اول و سپس سایر گروههای مشاغل، موظف به اتصال به سامانه مؤدیان شدهاند. کسبوکارها باید به اطلاعیههای سازمان امور مالیاتی توجه کنند؛ اما در حال حاضر تقریباً تمامی اشخاص حقوقی و مشاغل پردرآمد مشمول، ملزم به اجرای این قانون هستند.
مزایا و معایب استفاده از پایانه فروشگاهی
مهمترین مزیت، کاهش ریسک حسابرسی و رسیدگیهای مالیاتی است؛ زیرا مبنای تشخیص مالیات، اطلاعات برخط و شفاف سامانه خواهد بود. همچنین، امکان بهرهمندی کامل و بدون دردسر از اعتبار مالیاتی بر اساس صورتحسابهای رسمی سامانه وجود دارد.
هزینه اولیه برای تهیه و تنظیم پایانه فروشگاهی استاندارد، پیچیدگیهای فنی اتصال و نگهداری نرمافزار در آغاز کار، و نیاز به آموزش پرسنل برای صدور صورتحساب الکترونیکی نیز از چالشهای اصلی محسوب میشوند.
جریمهها و عواقب عدم ثبتنام در سامانه مؤدیان
بر اساس قانون، عدم صدور صورتحساب الکترونیکی و عدم ثبتنام در سامانه، مشمول جریمهای معادل ۱۰ درصد مجموع مبلغ فروش یا ۲۰ میلیون ریال میشود. همچنین، عدم استفاده از اعتبار مالیاتی خرید به دلیل نداشتن صورتحساب الکترونیکی معتبر، افزایش مالیات عملکرد و ارزش افزوده را به دنبال خواهد داشت و مؤدی از برخی معافیتها و مشوقهای مالیاتی نیز محروم خواهد شد.
سخن پایانی
پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، یک تحول بنیادین در نظام مالیاتی کشور است. آشنایی کلی با الزامات قانونی، طی مراحل ثبتنام و انطباق با این ساختار نوین، مسیر شفافیت مالیاتی را برای کسبوکارها هموار کرده و امکان بهرهمندی از تسهیلات مالیاتی را فراهم میآورد. توصیه میشود مؤدیان، فرآیند ثبتنام و اتصال را از طریق کارشناسان مجرب یا شرکتهای معتمد مالیاتی پیگیری کنند تا از صحت اطلاعات و اتصال پایدار اطمینان حاصل شود.
حسابداربرتر
سوالات متداول
پایانه فروشگاهی چیست؟
پایانه فروشگاهی دستگاهی است که تراکنشهای فروش را ثبت و اطلاعات مالی را به سامانه مودیان ارسال میکند.
سامانه مودیان چه کاربردی دارد؟
سامانه مودیان بستری ملی برای ثبت، مدیریت و ارسال صورتحسابهای الکترونیکی به سازمان امور مالیاتی کشور است.
اتصال پایانه فروشگاهی به سامانه مودیان چرا الزامی است؟
اتصال پایانه به سامانه مودیان موجب شفافیت مالی، جلوگیری از فرار مالیاتی و تسهیل گزارشدهی مالیاتی میشود.